Türk edebiyatı ve sinema dünyasında derin izler bırakan Onat Kutlar, edebiyatın zarif kalemi ve sinema dünyasının vizyonerlerinden biri olarak tanınıyor. Şair, öykücü, senarist ve sinema yazarı kimlikleriyle pek çok alanda üretimde bulunmuş olan Kutlar, özellikle Türk sinemasının gelişiminde üstlendiği öncü rol ile hafızalarda yer etmiştir. Peki, Onat Kutlar kimdir? Nerelidir, ne iş yapmıştır, mesleği nedir? Ne zaman ve neden vefat etmiştir? İşte Onat Kutlar’ın yaşamı ve eserleri hakkında merak edilen tüm detaylar…
Onat Kutlar Kimdir? Nerelidir?
Mehmet Arif Onat Kutlar, 25 Ocak 1936 tarihinde Antalya’nın Alanya ilçesinde dünyaya gelmiştir. Ailesi ise Gaziantep kökenlidir. Babası Ali Rıza Kutlar, görev yaptığı yerlerde adalet camiasında tanınan bir hâkimdir. Kutlar, çocukluk ve ilk gençlik yıllarını Gaziantep, İzmir ve Malatya gibi farklı şehirlerde geçirmiştir.
Onat Kutlar, edebiyata lise yıllarında ilgi duymaya başlamış ve henüz öğrencilik yıllarında kaleme aldığı öykülerle dikkat çekmiştir. Gaziantep Lisesi’nde okurken çıkardığı “İlke” adlı dergide ilk edebi ürünlerini yayımlamış ve edebiyat dünyasına ilk adımını atmıştır.
Onat Kutlar’ın Eğitim Hayatı
Lise eğitiminin ardından İstanbul’a taşınan Kutlar, önce İstanbul Devlet Güzel Sanatlar Akademisi’nde (bugünkü adıyla Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi) mimarlık eğitimi aldı. Ancak mimarlık eğitimi sırasında farklı bir yönelimle İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi’ne geçti. Hukuk fakültesindeki eğitimi sırasında yazarlık ve edebiyat ilgisi ağır bastı ve buradaki eğitimini tamamlamadan Paris’e giderek Sorbonne Üniversitesi’nde felsefe eğitimi almaya başladı.
Paris yıllarında dünya edebiyatı, sanat ve sinema ile daha yoğun bir şekilde ilgilenen Kutlar, bu dönemde uluslararası sinema ve sanat akımlarını yakından takip etti. Paris’teki eğitimi, onun düşünsel ve sanatsal birikiminin zeminini oluşturdu.
Mesleği Ne? Ne İş Yapıyordu?
Onat Kutlar, çok yönlü bir entelektüeldi. Edebiyatçı, şair, sinema yazarı, eleştirmen, gazeteci ve senarist kimlikleriyle bilinir. 1960’lı yıllardan itibaren, yalnızca Türkiye’de değil, uluslararası alanda da tanınan bir edebiyat ve sinema insanı haline gelmiştir.
Edebiyatçı ve Şair Kimliği
Onat Kutlar, öykü ve şiir türlerinde eserler verdi. 1959 yılında yayımladığı “İshak” adlı öykü kitabıyla dikkat çekti. Bu eserle Türk Dil Kurumu Hikâye Ödülü’ne layık görüldü. Türk edebiyatında büyülü gerçekçilik akımının erken örneklerinden biri olarak kabul edilen bu kitap, onun edebi kimliğinin temel taşı sayılır.
1970’li ve 1980’li yıllarda ise “Peralı Bir Aşk İçin Divan”, “Unutulmuş Kent” ve “Bahar İsyancıdır” gibi şiir kitaplarıyla şiir dünyasında önemli bir yer edindi. Onat Kutlar’ın şiirleri, lirik ve derin anlam dünyasıyla öne çıkar.
Sinemacı ve Senarist Kimliği
Türk sinemasında da önemli bir yere sahip olan Kutlar, 1965 yılında Yeni Sinema dergisini kurarak sinema yazarlığını da üstlenmiştir. 1965-1976 yılları arasında ise Türkiye’nin sinema kültürüne damga vuran Sinematek Derneği’nin kurucuları arasında yer aldı ve uzun yıllar bu derneği yönetti.
Onat Kutlar, ayrıca pek çok önemli filmin senaryosunu kaleme aldı. “Yusuf ile Kenan” (1979), “Hazal” (1979) ve “Hakkari’de Bir Mevsim” (1983) filmleriyle yurtiçi ve yurtdışında çeşitli ödüller kazandı. Berlin Film Festivali’nde jüri üyeliği yaparak Türkiye’yi uluslararası alanda temsil etti.
Onat Kutlar’ın Eserleri
Öykü Kitapları:
- İshak (1959)
Şiir Kitapları:
- Peralı Bir Aşk İçin Divan (1981)
- Bahar İsyancıdır (1986)
- Unutulmuş Kent (1986)
- Sonsuz Günbatımı (1989, Füruğ Ferruhzad şiirlerinden çeviri)
Deneme ve İnceleme:
- Sinema Bir Şenliktir (1984)
- Yeter ki Kararmasın (1985)
- Gündemdeki Konu (1995, ölümünden sonra derleme)
- Gündemdeki Sanatçı (1995)
Senaryolar:
- Yusuf ile Kenan (1979)
- Hazal (1979)
- Hakkari’de Bir Mevsim (1983, Ferit Edgü ile birlikte)
Ne Zaman ve Neden Öldü?
Onat Kutlar, 30 Aralık 1994 tarihinde İstanbul Beyoğlu’nda The Marmara Oteli’nin pastanesine bırakılan bombalı saldırıda ağır şekilde yaralandı. Bombalı saldırıyı İBDA-C üstlense de, sonradan yapılan soruşturma sonucunda saldırının PKK tarafından gerçekleştirildiği ortaya çıktı.
Onat Kutlar, patlamadan sonraki süreçte tedavi altına alındı ancak tüm çabalara rağmen 11 Ocak 1995 tarihinde, henüz 59 yaşındayken yaşamını yitirdi.
Ölüm nedeni, patlama sırasında aldığı ağır yaralanmalara bağlı olarak gelişen organ yetmezliği ve iç kanama olarak açıklandı. Bu suikast, Türkiye’nin entelektüel dünyasında büyük bir şok etkisi yarattı ve uzun süre gündemde kaldı.
Onat Kutlar’ın Son Dönemi ve Vefatından Sonra
Onat Kutlar, vefat ettiği tarihte İstanbul Kültür ve Sanat Vakfı İcra Kurulu üyeliğini sürdürüyordu. Ölümünden sonra Türk edebiyatı ve sinema dünyasında onun anısını yaşatmak adına çeşitli ödüller ve etkinlikler düzenlendi.
Ölümünden sonra şiirleri ve denemeleri birçok farklı dile çevrilerek yayımlandı. Ayrıca İstanbul Film Festivali kapsamında adına özel ödüller verilmeye başlandı.
Özel Hayatı
1964 yılında Filiz Kutlar ile evlenen Onat Kutlar, bu evlilikten Gazel ve Mazlum adında iki çocuk sahibi olmuştur. Özel yaşamında sade ve entelektüel bir duruş sergileyen Kutlar, yoğun çalışma temposunun dışında ailesi ve dostlarıyla vakit geçirmeyi tercih etmiştir.
Onat Kutlar’ın Türkiye’ye Katkıları
- Türk sinemasında “arthouse” sinemanın yaygınlaşmasını sağladı.
- Sinematek Derneği ile dünya sinemasını Türkiye ile tanıştırdı.
- Türk edebiyatına modern ve çağdaş anlatım teknikleri kazandırdı.
- Sinema yazarlığı ve senaryo alanında genç kuşaklara öncülük etti.
- Türkiye’nin UNESCO faaliyetlerine destek veren önemli kültürel figürlerden biri oldu.
Sıkça Sorulan Sorular
Onat Kutlar ne zaman öldü?
Onat Kutlar, 11 Ocak 1995 tarihinde vefat etmiştir.
Onat Kutlar neden öldü?
30 Aralık 1994 tarihinde The Marmara Oteli’ne yapılan bombalı saldırı sonucu ağır yaralanmış ve bu yaralanmalar nedeniyle yaşamını yitirmiştir.
Onat Kutlar aslen nereli?
Onat Kutlar aslen Gazianteplidir.
Onat Kutlar’ın mesleği neydi?
Onat Kutlar, şair, öykü yazarı, senarist, sinema yazarı ve kültür insanıydı.
Onat Kutlar hangi önemli filmlerin senaryosunu yazdı?
“Yusuf ile Kenan”, “Hazal” ve “Hakkari’de Bir Mevsim” filmlerinin senaryolarında imzası bulunur.