Kıbrıs’ın doğusunda, Akdeniz kıyısında yer alan ve geçmişte dünyanın en gözde tatil cennetlerinden biri olan Kapalı Maraş, 2025 yılına gelinmesine rağmen hâlâ belirsizliklerle dolu bir bölge olarak gündemdeki yerini koruyor. “Hayalet şehir” olarak anılan bu bölge, yıllardır hem siyasi hem de hukuki tartışmaların merkezinde yer alıyor. Peki, Kapalı Maraş 2025’te açılacak mı, bölge neden kapatılmıştı ve şu anda kimler girebilir? Tüm bu soruların yanıtlarını detaylarıyla açıklıyoruz.
Kapalı Maraş Nedir? Kısa Bir Tarihçe
Kapalı Maraş, Kıbrıs adasında, Gazimağusa’nın hemen güneyinde yer alan ve 1974 yılına kadar Akdeniz’in en popüler tatil bölgelerinden biri olan bir sahil semtidir. O dönemde bölge, dünyanın dört bir yanından gelen turistlerin uğrak noktasıydı. Uluslararası oteller, lüks restoranlar ve kum plajlarıyla ünlenen Maraş, özellikle Avrupalıların gözdesiydi.
Ancak 1974 yılında gerçekleşen Kıbrıs Barış Harekâtı sonrası, bölge askeri kontrol altına alınarak tamamen kapatıldı. Buradaki Rum halk, adanın güneyine göç etti ve bölge, Türk Silahlı Kuvvetleri’nin kontrolüne geçti. O tarihten bu yana, Maraş sivil yerleşime ve turizme kapalı bir bölge olarak kaldı.
Kapalı Maraş Neden Kapalı?
Kapalı Maraş’ın kapatılmasının arkasında hem askeri hem de politik gerekçeler yer alıyor. 1974 sonrası bölgede oluşan gergin siyasi atmosfer, Maraş’ın yeniden kullanılmasını yıllar boyunca engelledi. İşte başlıca sebepler:
Askeri Yasak Bölge İlanı: Maraş, Türk ordusunun kontrolündeki stratejik bir alan olarak ilan edildi ve güvenlik gerekçesiyle sivil kullanıma kapatıldı.
Mülkiyet Sorunları: Maraş’taki gayrimenkullerin büyük çoğunluğu, 1974 öncesinde Rumlara aitti. Bu mülkiyet hakları, uluslararası hukuka göre geçerliliğini koruduğu için, bölge üzerinde herhangi bir yeni yerleşim kararı alınamadı.
Birleşmiş Milletler Kararları: BM Güvenlik Konseyi’nin 1984 tarihli 550 sayılı kararı, Maraş’a sadece eski sakinlerinin dönebileceğini, başka kimsenin yerleşemeyeceğini belirtti. Bu karar, bölgenin statüsünün sabit kalmasına neden oldu.
2025’te Kapalı Maraş Açılıyor mu?
2025 yılı itibarıyla Kapalı Maraş’ın tam anlamıyla sivil yaşama açıldığına dair bir karar alınmış değil. Ancak son yıllarda bölgede sınırlı düzeyde açılmalar yaşanıyor. 2020 yılında KKTC yönetimi tarafından alınan bir kararla, Maraş’ın kıyı şeridindeki bazı cadde ve sokaklar halkın ziyaretine açıldı. Bu durum büyük yankı uyandırdı ve uluslararası tepkiyle karşılandı.
2025’te ise kısmen daha fazla alanın turistik yürüyüşlere açıldığı biliniyor. Ancak bölgedeki binalara girilmesi veya yerleşim yapılması hâlâ yasak. Maraş’ın tamamen açılması için diplomatik müzakereler ve hukuki süreçlerin sonuçlanması bekleniyor.
Kapalı Maraş’a Kimler Girebilir?
2025 yılı itibarıyla Kapalı Maraş’a turistik gezi amacıyla girmek mümkün. Ancak bunun için bazı koşullar var:
- Yalnızca belirlenen saatlerde ve güzergâhlarda yürüyüş yapılabiliyor.
- Ziyaretçiler, yanlarında kimlik veya pasaport bulundurmak zorunda.
- Kapalı ve tehlikeli binalara giriş yasak.
- Dron ile görüntü almak, özel izne tabi.
- Askeri alanlara yaklaşmak kesinlikle yasaktır.
Bu şartlar altında, bölgenin bazı sahil yolları ve açık alanları ziyaretçilere sınırlı olarak açık hale gelmiş durumda.
Kapalı Maraş Neden Yasaklandı?
Kapalı Maraş’ın yasaklanmasının asıl nedeni, 1974 sonrası oluşan mülkiyet krizidir. Bölgedeki binaların çoğu Rum iş insanlarına, ailelere ve şirketlere ait. Türk tarafı, Maraş’ın yönetimini elinde tutsa da, bu binalar üzerinde yeni mülkiyet oluşturmak ya da kiralama yapmak uluslararası hukukta geçerli kabul edilmiyor.
Bir diğer neden de, Maraş’ın stratejik konumu. Gazimağusa Limanı’na ve askeri bölgelere çok yakın olması, güvenlik kaygılarını artırıyor. Bu nedenle bölgenin kontrol altında tutulması, hem siyasi hem askeri bir tercih olarak öne çıkıyor.
Kapalı Maraş Hangi Yasal Statüye Sahip?
Kapalı Maraş, uluslararası hukukta özel bir statüye sahip. Birleşmiş Milletler, bölgenin “uluslararası koruma altında” olduğunu belirtiyor. Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi (AİHM) de Maraş’taki mülkiyet sahiplerinin haklarını koruyan kararlar almıştır.
KKTC ise Maraş’ı kendi egemenliği altında görüyor ve zaman zaman bölgede adımlar atıyor. 2021’de Envanter Çalışması başlatıldı. Bu çalışmayla, binaların durumu, mülkiyet bilgileri ve altyapı analiz edildi. Ancak bu veriler, sadece teknik hazırlık olarak değerlendiriliyor. Henüz kapsamlı bir açılım başlamış değil.
Kapalı Maraş’ın Geleceği Ne Olacak?
Maraş’ın geleceği tamamen Kıbrıs meselesindeki çözüm sürecine bağlı. Eğer Türk ve Rum tarafları arasında bir barış planı hayata geçerse, Maraş’ın eski sahiplerine iade edilmesi veya birlikte yönetilmesi gündeme gelebilir. Ancak çözüm geciktikçe, Kapalı Maraş da askeri statüsünü korumaya devam edecek.
Bazı siyasi aktörler, Maraş’ın KKTC kontrolünde “açılma sürecine” devam etmesini savunurken; bazı çevreler, bu adımın uluslararası yaptırımlara yol açabileceği uyarısında bulunuyor.
Maraş’ta Şu Anda Neler Var?
Kapalı Maraş’ın içinde yıllardır hiç yaşam olmadığı için binalar ciddi şekilde yıpranmış durumda. Camları kırık oteller, paslanmış otomobiller ve doğanın ele geçirdiği yapılar dikkat çekiyor. Bazı sokaklar doğa yürüyüşlerine uygun hale getirilmiş durumda. Elektrik altyapısı ise uzun süre kullanılmadığı için çalışmıyor.
Ziyaretçiler İçin Bilgilendirme
Kapalı Maraş’a gitmek isteyenler için bazı bilgiler:
- Giriş, Gazimağusa’da bulunan belirli kapılardan yapılabiliyor.
- Ziyaret saatleri sabah 09.00 ile akşam 17.00 arasında.
- Girişlerde herhangi bir ücret alınmıyor.
- Ziyaret alanları harita ile sınırlandırılmış durumda.
- Bölgedeki güvenlik görevlileri sürekli devriye geziyor.
Kapalı Maraş Açılırsa Ne Olur?
Kapalı Maraş’ın tamamen açılması, hem siyasi hem de ekonomik sonuçlar doğurabilir. Bölgedeki turistik yatırımlar tekrar canlanabilir. Ancak bunun gerçekleşmesi için mülkiyet sorunlarının çözülmesi gerekiyor. Açılma halinde, hem Rum hem de Türk tarafında tazminat ve mülkiyet iade davaları gündeme gelebilir.
Türkiye ve KKTC’nin Tutumu
Türkiye ve Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti, son dönemde Maraş’ın açılması yönünde daha cesur adımlar atıyor. KKTC Cumhurbaşkanlığı, Maraş’ın bazı bölümlerinde “pilotsuz projeler” uygulanabileceğini açıkladı. Ancak bu kararların kalıcı olabilmesi için diplomatik destek ve uluslararası meşruiyet gerekiyor.
Kapalı Maraş açılacak mı 2025 itibarıyla tam anlamıyla hayata geçen bir karar bulunmuyor. Ancak yapılan hazırlıklar ve açılan yürüyüş yolları, bölgede yeni bir dönemin başlayabileceğine işaret ediyor. Şu an için sadece belirli alanlara ziyaretçi alınırken, Maraş’ın kaderi, uluslararası siyasetin yönüyle şekillenmeye devam ediyor.